Yerebatan Sarnıcı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
İstanbul’un su ihtiyacını karşılamak için 542 yılında Bizans İmparatorluğu tarafından yaptırılan Yerebatan Sarnıcı bugün İstanbul’a gelen yerli ve yabancı tatil severlerin ilk uğradığı turistik noktalardan biridir. Ayasofya’nın güneybatısındaki Soğukçeşme Sokağında yer alan Yerebatan Sarnıcı bugün hem kültürel anlamda gezilebilmekte hem de İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin denetiminde etkinlik ve organizasyonlara ev sahipliği yapmaktadır.
Yerebatan Sarnıcı Nerede?
İstanbul’un su ihtiyacını karşılamak için 542 yılında Bizans İmparatorluğu tarafından yaptırılan Yerebatan Sarnıcı bugün İstanbul’a gelen yerli ve yabancı tatil severlerin ilk uğradığı turistik noktalardan biridir. Ayasofya’nın güneybatısındaki Soğukçeşme Sokağında yer alan Yerebatan Sarnıcı bugün hem kültürel anlamda gezilebilmekte hem de İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin denetiminde etkinlik ve organizasyonlara ev sahipliği yapmaktadır. 4. Yüzyılda İstanbul’da Roma İmparatorluğu döneminde inşa edilen Milyon Taşı anıtının yanında yer alan Yerebatan Sarnıcı aynı zamanda Binbirdirek Sarnıcı, Şerefiye Sarnıcı, Zeuksipposs ve Akhilleus Hamamları ile aynı yerde bulunuyor.
İstanbul’u turistik amaçlı ziyarete gelen gezginlerin daha ilk günden uğradığı Sultanahmet Meydanı’na birkaç dakikalık yürüme mesafesinde yer alan Yerebatan Sarnıcı, İstanbul’un Fatih ilçesinde konumlanmaktadır. Uçak bileti, otel, transfer ve araç kiralama hizmetlerini uygun fiyatlara ve fazla sayıda kampanyayla sizler için sunan Bilet Dükkanı internet sayfasını ziyaret edebilir, Yerebatan Sarnıcı’nı görmek için bulunduğunuz şehirden İstanbul’daki havalimanlarından birine uçak biletinizi alabilirsiniz. Tarihi Yarımada’da yer alan Yerebatan Sarnıcı yakınlarında konaklamak isterseniz bir tatilden beklentilerinize uygun bir otelde kalarak Bilet Dükkanı üzerinden rezervasyonunuzu yapabilirsiniz.
Yerebatan Sarnıcı’na Nasıl Gidilir?
Eğer Avrupa Yakası’ndan Yerebatan Sarnıcı’na gitmeyi planlıyorsanız İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilen İETT otobüslerinden Sultanahmet’e giden otobüslerle Yerebatan Sarnıcı’na ulaşabilirsiniz. 30D, 66, BN1, EM2, 47E ve 54E otobüslerine binip Sultanahmet durağında inebilirsiniz.
Yerebatan Sarnıcı’na gitmek için en kolay yolun T1 Kabataş – Bağcılar Tramvay Hattı olduğunu ekleyelim, Kabataş ya da Bağcılar yönünden geliyorsanız Sultanahmet Durağında inerek Yerebatan Sarnıcı’na 3 dakika sürecek bir yürüyüşle ulaşabilirsiniz. Ayrıca Halkalı – Gebze ya da Ataköy – Pendik Marmaray Hattını kullanarak da Yerebatan Sarnıcı’na ulaşmak en popüler toplu taşıma ulaşımlarından biridir. Hangi Marmaray trenini kullanacaksanız, Üsküdar ve Yenikapı durakları arasında yer alan Sirkeci durağında inerek Cağaloğlu – Vilayet çıkışını takip edebilirsiniz. Sirkeci Marmaray İstasyonundan Yerebatan Sarnıcı yürüyerek yaklaşık 6 – 7 dakika sürecektir.
Eğer Anadolu Yakası’ndan Yerebatan Sarnıcı’na toplu taşımayla gelmek istiyorsanız yine Marmaray’ı kullanabilir ya da Kadıköy ve Üsküdar’dan kalkan vapurlarla Eminönü’nde indikten sonra birkaç dakika yürüyerek Yerebatan Sarnıcı’na kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
Özel aracınızla Yerebatan Sarnıcı’na gitmek isteyenler Galata Köprüsü üzerinden gelerek Sultanahmet Meydanına ulaşabilirler, genelde bu rota üzerinde karayolu trafiğinin yoğun olduğunu hatırlatalım. Bu yüzden tramvayla, Marmaray ile ya da vapurla Yerebatan Sarnıcı’na gelmeyi tercih edebilirsiniz.
Yerebatan Sarnıcı Nedir?
Bizans İmparatoru 1. Justinianus tarafından şehrin su ihtiyacını karşılamak için yaptırılan Yerebatan Sarnıcı, yedi tepe üzerine kurulu İstanbul’un iki tepesinin su yoluna bağlıydı. 1453 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilen İstanbul’a Osmanlılar kendi su yollarını inşa edince Yerebatan Sarnıcı Osmanlı İmparatorluğu için tarihi bir sembole dönüştü. Yerebatan Sarnıcı’ndaki su, akan değil durgun bir suydu, Osmanlı Devleti de akan su tesisatı kurmak istediği için Yerebatan Sarnıcı’nı kullanmadı. 100.000 ton su depolama kapasitesine sahip Yerebatan Sarnıcı’nın zemininde su bulunmakta, göz alıcı sütunlar suyun üzerinden yükselmektedir. 542 yılında inşa edilen Yerebatan Sarnıcı’na 52 taş basamağı inerek ulaşabilirsiniz. Suyun üzerinden yükselen mermer sütunların uzunluğu 9 metre olup sayısı 336 adettir.
Yerebatan Sarnıcı’nın geçmişte Roma döneminden kalmış büyük bir bazilikanın üzerine inşa edildiği tespit edilmiştir, bu yüzden Yerebatan Sarnıcı kimilerine göre Bazilika Stoa olarak da bilinmektedir. Fransız bilim araştırmacısı ve topoğraf Pierre Gilles, 1544 – 1550 yıllarında Yerebatan Sarnıcı’nı keşfetmiştir. Ayrıca Medusa başlı iki sütun kaidesi de Yerebatan Sarnıcı’nda yer almaktadır. Bugün yalnızca müze olarak değil, etkinlik ve organizasyon alanı olarak da misafirlere kapısını açan Yerebatan Sarnıcı her geçen gün daha da popülerleşmektedir. Suların üzerine kurulu sütunların ve suyun da ışıklandırmasıyla göz alıcı bir manzaraya sahip olan Yerebatan Sarnıcı bugün dünyanın en önemli ve bilindik sarnıçlarından biridir.
Yurtdışında Basilica Cistern olarak da bilinen Yerebatan Sarnıcı’na baktığınızda mermer sütunların sayısı fazla olduğu için sütunlar gözünüze sayısız görünebilirler, görüntüyü büyüleyici kılan da mermer sütunların sonsuzluğa doğru gidiyor gibi gözükmesidir. Uzunluğu 140 metre, genişliği ise 70 metre olan Yerebatan Sarnıcının kapladığı alan yaklaşık 1000 metrekaredir. Mermer sütunların yüksekliği ise 9 metre olduğu için sıra sıra dikilmiş sütunlar alana devasa bir görüntüye sahipmiş hissini vermektedir. 336 mermer sütun 12 sıra halinde, her bir sırada 28 mermer olacak şekilde dikilmiştir. Mermer sütunların arasında 4,5 metre boşluk olacak şekilde düzenlenen dikdörtgen şeklindeki alanda yer alan sütunların bazılarının antik çağdan kalma sütunlar olduğu ve buraya taşınarak getirildiği düşünülmektedir.
Yerebatan Sarnıcı’ndaki mermer sütunların hepsi tek model olarak dizayn edilmemiştir, sütunların bazıları tek parçadan bazıları iki parçadan meydana gelmektedir. Sütunların başlıklarından bahsedecek olursak bazı başlıkların Korint tarzında olduğu, bazılarının ise süslenmediğini ve bezemesiz olduklarını görebilirsiniz. Bazı sütunlar köşeli olsa da 336 adet mermer sütunun pek çoğu silindir şeklinde yapılmıştır. Yerebatan Sarnıcı’nın zemini ve duvarları tuğlayla örülmüştür, duvarlar yaklaşık 5 metre kalınlığındadır, üzerine de suya dayanıklı sıva geçildiği için tuğla taşlarının ve mermerlerin suyla temas etmesinde herhangi bir problem yaşanmamakta olup, sarnıcın restorasyonu düzenli olarak uzmanlar tarafından yapılmaktadır.
Yerebatan Sarnıcı’nın kuzeybatıda yer alan kısmı 2. Abdülhamit tarafından kapatılmış olup günümüzde 41 adet mermer sütun ziyaretçiler tarafından görülememektedir.
Yerebatan Sarnıcı nedir başlığımızda da bahsettiğimiz gibi, o dönem İstanbul’da yaşayan Fransız bilim insanı Pierre Gilles Osmanlılar dışında Yerebatan Sarnıcı’nı keşfeden ilk yabancı uyruklu kişidir. Bugün Yerebatan Sarnıcı hakkında elimizde olan verileri ortaya koyan kişi Pierre Gilles’dir ve mermer zeminin üzerinde balıkların yüzdüğünü söylemiştir. Bugün halen Yerebatan Sarnıcı’nın dibinde balıklar yüzmektedir.
Yerebatan Sarnıcı Hikayesi ve Özellikleri
1985 ve 1987 yılları arasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Yerebatan Sarnıcı’nda yaptığı düzenli temizlik ve onarım işlemlerinden birinde iki adet Medusa başı bulunmuştur. Biri ters, biri yatay şekilde duran Medusa başları zamanında sütun kaidesi işlevini görmüştür. Efsaneye göre simsiyah saçlı ve gözlü dünyalar güzeli bir kız olan Medusa, Zeus’un oğlu Perseus’a aşıktır ancak dişi tanrılardan olan Athena da Perseus’a aşık olduğu için kıskançlıktan Medusa’nın saç tellerini yılana çevirir ve Medusa’nın gözleri kendisine bakan herkesi taşa çevirecektir.
Yunan mitolojisindeki bir başka rivayete göre ise Medusa yeraltı canavarları olan üç kız kardeşten biridir. Medusa’nın tıpkı diğer hikâyede olduğu gibi bu efsanede de ona bakanları taşa çevirme özelliği vardır. Başta Medusa’nın Yerebatan Sarnıcının sütun kaidesi olarak eklenmesinin sebebi Yerebatan Sarnıcını korumak ve ona zarar verecek olanları Medusa’nın taşa çevireceğine inanmak olarak düşünülmüştür. Medusa’nın başlarından birinin ters, birinin ise yan durduğu sütun kaidelerinden anlaşılmıştır ki; Yerebatan Sarnıcına bakacak olan kişiler taşa dönüşmesin diye Medusa’nın kafası ters ve yan şekilde yerleştirilmiştir.
Bizans İmparatorluğu döneminde yaptırılan Yerebatan Sarnıcı’nın inşaatında 7000 köle çalıştırılmış ve bu esnada ölen kölelerin hatırasını yaşatmak için bir ağlama sütunu da sarnıcın içine inşa edilmiştir. Ağlama sütunu günümüzde dilek sütunu halini almıştır ve Yerebatan Sarnıcı’nı ziyaret eden yerli ve yabancı turistler ağlama sütununun dibindeki suya bozuk para atarak dilek tutmaktadırlar. Kölelerin ruhlarının, onları ziyarete gelen misafirlerin dileklerini gerçekleştireceklerine inanılır.
Dan Brown’ın Cehennem adlı romanının 2016’da filme uyarlanmasıyla Yerebatan Sarnıcı popüler kültürde de kendine yer bulmuştur. Tom Hanks’in başrolünde oynadığı film, Yerebatan Sarnıcına zarar verilmemesi için sarnıcın aynısı Budapeşte’de bir sette kurulmuştur ve film orada çekilmiştir.
Yerebatan Sarnıcı Bileti Nasıl Alınır?
Yerebatan Sarnıcı giriş ücreti 2023 yılı itibariyle yerli turistler için 55 Türk Lirası, öğrenci ve öğretmenler için 22,5 Türk Lirası, yabancı turistler için ise 330 Türk Lirasıdır. Haftanın her günü saat sabah 9’dan akşam 7’ye kadar ziyarete açık olan Yerebatan Sarnıcı, Ramazan ve Kurban Bayramı’nın ilk günlerinde öğlen saat 1’de açılmaktadır. Son dönemde yapılan akşam etkinliklerine ev sahipliği yaptığı için popülerleşen Yerebatan Sarnıcı saat 20.00’da gece turu konseptinde ziyaretçilere tekrardan açılmaktadır. Biletlerinizi yerebatan.com ya da passo.com.tr internet adresinden satın alabilirsiniz, böylece Yerebatan Sarnıcı’na girerken bilet kuyruğuna da girmemiş olursunuz. Dilerseniz kapıda da biletlerinizi yerli turistler için 50 Türk Lirası, öğrenci ve öğretmenler için 20 Türk Lirası fiyatına satın alabilirsiniz. Yabancı turistler için ise kapıda bilet alımında ücret 300 Türk Lirasına çıkmaktadır. Biletinizi kapıda almayı tercih ederseniz zaman zaman uzun kuyruklar olabileceğini hatırlatalım.
Bilet Dükkanı üzerinden, "Eminönü'nde Gezilecek Yerler", "İstanbul Kız Kulesi'nin Hikayesi" ve "Taksim'de Gezilecek Yerler" başlıklı yazılarımızı inceleyebilirsiniz.